Datça Havadis: Adil Çulhaoğlu

Datça’da, Knidos denilince genelde merkeze 30 km uzaklıkta, Tekirburnundaki, Yazı köyünden itibaren  8 km'lik alana yayılan ören yeri biliniyor. Ancak, şehir merkezinde herkesin yürüdüğü, Sevgi Yolu'nun sonunda   deniz kıyısına inilerek yürüyerek  ulaşılabilen Burgaz Tepesi ve Düzlüğünde Knidosluların ilk yerleşim yeri bulunuyor.

Villa Datça Sitesi'nin önünden itibaren kıyı boyunca taşlık kumsalda yürürken çanak çömlek parçaları, kurtarma kazısı yapılan kemer şeklinde yapı kalıntısı  dikkat çeker. Sonra taşlık olan plajın kumsala dönüştüğü yerde, denizin içinde antik bir limanın duvar kalıntıları belirir. Eğer dalga yoksa limanın  girişi çok daha belirgindir. Knidosluların zeytinyağı, şarap, palamut. keçiboynuzu ve diğer mallarını ihraç ettikleri Datça Yarımadası üzerindeki antik limanlarından birdir.   Kuzeye doğru, kekik ve çiçeklerle bezeli tepeye ulaşan patika yolda,  çukurlara rastlanır. Bunlar ürün depolarından bir kaçı.

Düzlükte, telle çevrilerek koruma altına alınmış alanda toprak seviyesinin 2 metre altında ortaya çıkarılmış çeşitli yapı kalıntılarının temelleri, taş döşemeli caddeleri ve sokaklarıyla M.Ö.8.yy tarihlenen buluntuların kazılarda gün yüzüne çıkarıldığı,M.Ö.330'da Tekir burnuna taşınana kadar  Knidosluların ilk yerleşim yeri burası.

Burgaz düzlüğü denilen 40 hektar civarındaki  alanın iç kısımlarda bağcılık ve zeytincilik gibi  tarıma dayalı yaşam izlerine rastlanmış. Knidos markalı amforaların üretildiği çanak çömlek imalathaneleri ile arkaik ve klasik dönem avlulu evlerin bulunduğu geometri düzende inşa edilmiş, kent sağlam surlarla çevrili savunma sistemine sahip. Deniz kıyısında depolama, limanlardan, çeşitli ürünler Knidos menşeli amforalarla beraber ihraç ediliyormuş.

Tepenin etrafında  kent surları   sapasağlam olan parçaları ayakta. Tepeden aşağıya doğru yüründüğünde, diğer    limanlar  denizde kendini gösterir. Önünüze çıkan plaj boyunca yerlerde seramik parçalarıyla beraber toprağa gömülü yuvarlak  antik depoların sayısı artar.

Kimbilir, Heykeltraş Praxitelles'in M.Ö350-340 yıllarına tarihlenen  heykellerini yaptığı Afrodit'in plaj burası. Efsaneye göre, sahilde arkadaşlarıyla yürüyüş yapan Praxitelles denize giren knidoslu kadınlar arasında tek çıplak olarak denize giren bir kadın  görür ve heykelini yapmak ister. Bir suçtan dolayı, tapınakta ömür boyu çalışma cezasına çarptırılan kadının  biri giyinik, biri çıplak olmak üzere 2 heykel yapılır. Giyinik olanı Koslular alınca, çıplak olanı Knidoslulara kalır ve ünlenen  Knidosluların Afrodit heykeli olur.

Domates tarlalarının deniz kenarında bittiği yerde yüz yıllardır dalgalara direnmiş ama artık dirençleri kırılmış ve açığa çıkmış depolardan bir kaçı ve duvar kalıntıları her şeye rağmen ayakta duruyor. Plajın bitiminde ise, liman mendirek kalıntısının  olduğu yerde,  telle çevrili küçük bir alan daha  yer alır. Şarap işlikleri, burada  toprağa gömülü küpleriyle çok belirgin bir şekilde karşımıza çıkar.

Datça'nın Burgaz kazı alanı düzenlenerek ziyarete açık ören yeri haline getirilmesiyle,  çalılıklar arasında kaybolmaya başlayan yapı kalıntıları görünür hale gelebilecek, kazıların devam ettirilmesiyle de  ortaya çıkarılacak arkeolojik buluntuların  Datça'nın Kültür Turizmine Tekir Burnundaki Knidos örenyeri ile birlikte  zenginlik katabileceğini düşünüyorum.