Bugün on dördüncü duraktayız, her bir durakta yeniden heyecanlanıyoruz. On dördüncü durağa gelince yaşamın yeniden filizlendiğini gördük. Huzurlarınızda okul müdürümüze çok teşekkür ediyorum. Çünkü Müdürümüz buranın “Tarım Lisesi” olması için büyük çaba sarf etmiş. Tarım Lisesi uygulamalarına da başlamış. Karakılçık buğday tarlasını gördük, mısır tarlasını gördük, pancar tarlasını gördük… Savaştepe Köy Enstitüsü’nün ruhunun yaşatıldığını görmek bizleri mutlu etti. Binaların tamamının korunamamış olması da bizi üzen yanı oldu… O dönemden kalan traktörün günümüze kadar korunması, geçmiş tarihimize sahip çıkmanın önemli bir örneğidir. Bunun için minnettarız.

Biraz önce müzeyi gezdik; önceki dönem Öğretmen Okulu Dernek Başkanı piyano kendi bildiği şarkıyı da çalabildi. Piyano çalışıyor… Oradaki kitapları gördük, okul idaresi tarımla ilgili kitapları ayırarak öğrencilerimizle birlikte uygulamaya dönüştürmüş.

1940 yılında temeli atılmış, 1171 öğrencinin mezun olduğu okul yaşamına devam ediyor. 528 yıllık çınar ağacını gördük. O çınar ağacının altında boykot yapan öğrencileri dinledik. O çınar ağacına yaslanınca kendisini huzurlu hisseden 90 yaşına gelmiş mezunlarımızı gördük. Bunların tümü geçmişten günümüze taşınan mirastır.

Bizim Müdürümüze sözümüz olsun, sizin yapacağınız her çalışmaya, TBMM Milli Eğitim Kültür Gençlik ve Spor Komisyonu Grup Sözcüsü olarak şunu söylüyorum elimizden ne gelirse, tuğla üstüne tuğla, taş üstüne taş koymada biz de emeğimizi esirgemeyeceğiz. Yeteri ki 528 yıllık çınarı, bin yıllık çınar olarak gelecek kuşaklara taşıyın.  Sizin üretiminize elimizden gelen katkıyı sunacağız.

Köy Enstitüleri sadece öğretmen yetiştirmedi, sağlık memuru da yetiştirdi. Buradan mezun olan öğretmen Hail ve sağlık memuru Halil’inde huzurlarınızda ellerinden öpüyorum.

• Savaştepe Köy Enstitüsü de Manisa Horozköy Eğitmen Kursu’nun Savaştepe’ye taşınarak Köy Enstitüsüne dönüştürülmesiyle kuruldu.

• Eğitmen Kursu, 1940 yılında, Savaştepe Köy enstitüsü oldu.

• 141 kadın, 1030 erkek olmak üzere 1171 öğretmen mezun oldu.

• Yaklaşık 298 dönümlük arazi üzerine kuruldu.

• Tüm Köy Enstitülerinde olduğu gibi Savaştepe Köy Enstitüsü binaları da öğrencileri tarafından yapıldı.

• Savaştepe Köy Enstitüsü ilk mezunlarını 1944’te verdi.

• Savaştepe Köy Enstitüsü’nün Kurucu Müdürü Sıtkı Akkay’dır. Köy Enstitüsünün kurulduğu yere öğrencileri tarafından Sıtkı Akkay’ın büstü dikilmiştir.

Kurucu Müdür Sıtkı Akkay hakkında kısa bir bilgi vermek istiyorum;

Sıtkı Akay; Çanakkale Savaşı'na katılan, savaş bittikten sonra Suriye cephesine gönderilen ve üç yıl İngilizler tarafından tutsak edilen bir eğitimcidir.

Savaş yıllarından sonra Sivas Öğretmen Okulu'nu bitirip ilk görev yeri olan Bünyan Merkez Okuluna Başöğretmen, 1926 yılında ilköğretim müfettişi, 1939 yılında ise İzmir Teftiş Şefliği'ne atanır.

İsmail Hakkı Tonguç'la da yakın ilişki içinde olan Akkay; çalışkanlığı, dürüstlüğü ve vatanseverliğiyle Tonguç'un büyük güvenini kazanır. Eğitim seferberliğinde de omuz omuza mücadele ederler.

Savaştepe Köy Enstitüsü’nün Kuruluşu

Sıtkı Akkay, İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’tan, Köy Enstitüsü açma görevini alınca okul yeri arayışına başlar. Önce Manisa’ya gider. Manisa Horozköy Eğitmen Kursu’nun Savaştepe’ye taşınmasının uygun olacağına karar verilir. 16 Nisan 1940’ta İzmir’den kalkan tren Horozköy Eğitmen Kursu’nun araç gereçleri ile 18 küçükbaş ve 7 büyükbaş hayvanı Savaştepe’ye bırakır. Savaştepe'de de koşullar çok zordur; ne okul, ne öğrenci var, ne de okul kuracak uygun arazi vardır…

Kurucu Müdür Sıtkı Akkay anılarında o günleri şöyle anlatır:

"1 Eylül 1940'da inşa işlerine başlamak üzere tahsisat geldi. 4 Eylül 1940'da köyün eski mezarlığında tek katlı, tek odadan ibaret, çok amaçlı kullanımı olan bina yapmayı kararlaştırdık. 7 Eylül 1940'da Umum müdürümüz İsmail Hakkı Tonguç

köyümüzü ve enstitümüzü görmeye geldi. Yapmayı düşündüğümüz binaların yerini, projeleri ve inşaat malzemelerimizi inceledi. Yapı işlerimizin süratlendirilmesi için gerekli tedbirler aldılar. Bu arada 250 öğrenci daha almak için emir almıştık. İtiraf etmeye mecburum ki inşaat hususundaki bilgilerimiz zayıf, tecrübelerimiz yok denecek kadar azdı. Buna rağmen yalnız irade kuvvetimize güvenerek bütün hızımızla inşaata başladık. Eskişehir- Çifteler Köy Enstitüsü'nden 22 kişilik bir öğrenci grubu yardımımıza geldiler. Büyük gayret ve fedakarlıkla çalıştılar. Onların yol gösterici hizmetlerini, yardımlarını Enstitümüz her zaman şükranla anar. Dört ay içinde 300 öğrencinin her türlü ihtiyacını karşılayacak bir okul binası ile, bir yemekhane, bir mutfak, hamam, çamaşırhane ve bir idare binası yaparak içerisine girdik.” 

Tarih 26 Ağustos 1942’yi gösterdiğinde okullar yaz tatiline girmiş, ancak Savaştepe Köy Enstitüsü’nün 100 öğrencisi tatile gitmemiştir. Ellerine kazma kürek alarak okula ait çomaklı mevkiindeki çiftliğe doğru yola koyulmuşlardır. Okulun kuruluşunun üzerinden 2 yıl geçmesine rağmen Savaştepe Köy Enstitüsü’nün dershaneleri, idari binaları, atölyeleri, yatakhaneleri, fırın, yemekhane ve hizmet binaları öğrenciler tarafından tamamlanmıştır.

Öğrenciler çiftlik arazisini ekip biçmeye başlamış hem kendi ihtiyaçlarını hem de ürettiklerinin bir kısmını Savaştepe halkıyla paylaşarak köylerin kalkınmasında büyük pay sahibi olmuşlardır.

Şavaştepe Köy Enstitüsü’ne öğrenci bulmak için köyleri jandarma eşliğinde dolaşan görevliler bir gün Biga’nın Çınardere Köyü’ne giderler. Hayvan otlatan çocukların yanına varıp, okumak isteyip istemediklerini sorarlar; 13 çocuk oracıkta okula kayıtlarını yaptırırlar. Çocuklar okula kayıt yaptırdıklarını ailelerine söylediklerinde; hayvanlara kim bakacak, kim çobanlık yapacak endişesiyle aileler karşı çıkarlar. Ancak vakti gelince çocuklar okula giderek eğitimlerine başlarlar.

Bu anıların sahibi Savaştepe Köy Enstitüsü’nden 1947 yılında mezun olup kendi köyünde öğretmenlik yapmak için geri dönen Biga’nın Çınardere Köyü’nden Ramiz Tutkun’dur.

Yöre halkından okulun kurulmasına karşı çıkanlar da bir süre sonra okulu benimser ve çocuklarını bu okula gönderirler

Savaştepe Köy Enstitüsü de 1954 yılında kapatılmış;

• Savaştepe İlköğretmen Okulu

• Savaştepe Öğretmen Okulu

• Savaştepe Öğretmen Lisesi

• Savaştepe Anadolu Öğretmen Lisesi olmuştur.

• Son olarak da Savaştepe Tarım Lisesi olur…

Yıldırım KAYA

CHP Ankara Milletvekili

TBMM Milli Eğitim Kültür Gençlik ve Spor Komisyonu Grup Sözcüsü

3 Haziran 2022/Balıkesir Savaştepe