Bugun...


Erdem Yücel

facebook-paylas
Ankara’nın kuruluşunda yabancı heykeltıraşlar
Tarih: 26-02-2024 20:21:00 Güncelleme: 26-02-2024 20:21:00


Cumhuriyetin kuruluş yıllarını ve yakın tarihimizi genç kuşakların ne kadar bildiği konusunda çoğu kez tereddüde düşmüşümdür. Oysa bu konuda onlarca kitap, makale ve anılar yazılmıştır. Çoğu tarihçi, araştırmacı ve yazarlar gibi bende elimden geldiğince yazmaya, karanlıkta kalan noktaları aydınlatmaya çalıştım.
Cumhuriyetin ve Ankara’nın kuruluş yıllarında Atatürk;  Nazi Almanya’sından kaçan Yahudi kökenli Alman ve Avusturyalı mimar, sanatçı ve bilimsel kişileri Türkiye’ye davet etmişti. Ülkemize sığınan, yararlıkları görülen bilimsel kişilerin yanında heykeltıraşlar da vardı. Bu yazımda kısada olsa onlara değinmek istiyorum.
Nazi Mimarisinde anıtsal yapıların yanı sıra parti ideolojisini yansıtan; özellikle güzel sanatlara; heykel ve resme geniş yer verildiğini görüyoruz. Ne yazık ki; onların eserlerinin çoğu II. Dünya Savaşından ötürü günümüze gelememiştir. 
Atatürk savaşlar sonucu harap olan şehirlerimizi yeniden yapılandırmaya çalışırken mimarinin yanı sıra heykel sanatına da önem vermişti. Bunun için İtalyan Pietro Canonica (1869-1959),  Avusturyalı Heinch Krippel  (1883-1945) başta olmak üzere ünlü heykeltıraşları Türkiye’ye davet etmişti.
Türkiye’ye davet edilen heykeltıraşlardan Pietro Canonica Taksim Cumhuriyet Anıtını(1928), Ankara Etnografya Müzesi önündeki atlı Atatürk heykelini (1927), Ankara Zafer Meydanındaki atlı Atatürk heykeli (1927) ve İzmir Anıtını (1932) yapmıştır. 
Heinrich Krippel ‘in eserleri arasında Sarayburnu’ndaki Atatürk Heykeli, (1926),  Ankara Ulus Zafer Anıtı, (1926), Ankara Sümerbank önündeki Atatürk Heykeli (1938), Samsun Onur Anıtı (1932), Konya Atatürk Heykeli (1926) ve Afyon Zafer Anıtı (1936) bulunmaktadır.   
Türkiye’nin çeşitli illeriyle Ankara’yı heykel ve anıtlarıyla süsleyen bu sanatçıların yanı sıra Josef Thorak (1889-1952) ile Anton Hannak (1875-1934)  ve onların öğrencilerinden söz etmemek haksızlık olur.
Avusturya’nın ünlü heykeltıraşı Anton Hanak (1875-1934)  Ankara’nın kuruluşunda büyük payı olan Mimar C.Holsmaister’in isteği üzerine 1932 yılında Güven Anıtını yapmak üzere davet edilmişti. Bu davet üzerine Anton Hanak aynı zamanda Nazi Almanya’sından kaçmayı bir fırsat bilmiştir.
Anıtın büyük bir bölümüyle ön yüzünde yer alan tunçtan iki anıtsal figürü tamamlamaya çalışırken 6 Ocak 1934’de beklenmedik ölümü üzerine anıtı öğrencileri Franz Wurth Triber ile Josef Thorak tamamlamıştır. 
Güven Anıtı Ankara taşından yapılmış, oldukça yüksek kaidesi üzerindeki duvarın önüne 6.00 metre yüksekliğinde iki tunç figüre yer verilmiştir. Onlarla eski ve yeni Türkiye biri genç diğeri yaşlı iki kişi olarak simgelenmiştir. Anton Hanak buradaki iki büyük figürü Viyana Erdberg dökümhanesinde tunçtan döktürmüştür,
Bu anıtta Kurtuluş Savaşında Atatürk ve arkadaşları temsil edilmiştir. Anıtın yapılmasındaki amaç: Türk ulusunun polisi ile jandarmasına olan güvenini belirtilmekti. Mamak taşının kullanıldığı bu anıtın kaidesi 37.00 metre olup orta blok 8.00 metre, yan kanatlar da 2.00 metre yüksekliğindedir. Anıtın üzerindeki figürlerin boyları ise 6.00 metredir.  
Dâhiliye Vekâletinin siparişi üzerine yaptırılan anıtın ön yüzünde “Türk Öğün Çalış, Güven” sözleri tunç döküm olarak yapılmıştır. Anıtın ön yüzünün sağındaki bronz plaka üzerinde Atatürk’ün, İsmet İnönü’nün, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın ve Ankara Valisi Nevzat Tandoğan’ın isimleriyle  “Türk Milletinin Jandarma ve Polisine sevgisini ve hoşnutluğunu göstermek için vilayetlerin yardımıyla yapılmıştır” yazısına yer verilmiştir.  Anıtın arka cephesinin ortasında da Prof. Dr. C.Holmaister’, Anton Honak ve Prof. Josef  Thorak’ın  isimleri bulunmaktadır
Çağdaş heykel sanatının önde gelenlerinden  Anton Hanak’ın Avrupa’nın çeşitli müzeleriyle Münih ve Viyana’da eserleri bulunmaktadır.
Josef Thorak (1889-1952)   1935 de Ankara’ya gelerek Güven Anıtının arka yüzünü tamamlamıştır. Onun dışında Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinin önündeki Atatürk  heykelini, Atatürk’ün maskı ile onun baş  desenini de yapmıştır.
 II. Dünya Savaşı sonrasında Josef  Thorak  Nazi suçlularının yargılandığı Nürnberg  Mahkemesinde beraat etmiş, Salzburg’da  sade bir yaşam sürdükten sonra  25 Şubat 1952’de ölmüştür.

 



Bu yazı 2377 defa okunmuştur.

FACEBOOK YORUM
Yorum

YAZARIN DİĞER YAZILARI

Bizi Takip Edin :
Facebook Twitter Google Youtube RSS
YAZARLAR
ÇOK OKUNAN HABERLER
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 35 31 1 3 86 22 96 +64
2 Fenerbahçe 35 28 1 6 89 31 90 +58
3 Trabzonspor 35 18 13 4 61 48 58 +13
4 Başakşehir FK 35 16 12 7 50 40 55 +10
5 Beşiktaş 35 16 13 6 48 42 54 +6
6 Alanyaspor 35 12 10 13 50 47 49 +3
7 Kasımpaşa 35 14 14 7 57 63 49 -6
8 Çaykur Rizespor 35 14 14 7 47 54 49 -7
9 Sivasspor 35 12 11 12 42 51 48 -9
10 Antalyaspor 35 11 12 12 40 44 45 -4
11 Adana Demirspor 35 10 11 14 50 47 44 +3
12 Samsunspor 35 11 15 9 40 45 42 -5
13 Kayserispor 35 11 13 11 41 50 41 -9
14 MKE Ankaragücü 35 8 12 15 43 46 39 -3
15 Fatih Karagümrük 35 9 16 10 43 45 37 -2
16 Konyaspor 35 8 14 13 34 48 37 -14
17 Gaziantep FK 35 9 18 8 40 55 35 -15
18 Hatayspor 35 7 15 13 39 49 34 -10
19 Pendikspor 35 8 18 9 40 71 33 -31
20 İstanbulspor 35 4 24 7 26 68 16 -42
Takım O G M B A Y P AV
1 Eyüpspor 33 23 7 3 73 31 72 +42
2 Göztepe 33 21 6 6 59 19 69 +40
3 Sakaryaspor 33 16 8 9 48 35 57 +13
4 Bodrumspor 33 15 7 11 42 21 56 +21
5 Çorum FK 33 16 9 8 54 34 56 +20
6 Kocaelispor 33 16 10 7 48 39 55 +9
7 Bandırmaspor 33 13 9 11 49 31 50 +18
8 Gençlerbirliği 33 13 9 11 38 32 50 +6
9 Boluspor 33 14 11 8 31 34 50 -3
10 Erzurumspor FK 33 12 10 11 30 30 44 0
11 Manisa FK 33 9 11 13 40 38 40 +2
12 Ümraniyespor 33 11 15 7 38 46 40 -8
13 Keçiörengücü 33 10 14 9 33 42 39 -9
14 Tuzlaspor 33 9 14 10 34 46 37 -12
15 Adanaspor 33 10 17 6 27 45 36 -18
16 Şanlıurfaspor 33 8 14 11 30 37 35 -7
17 Altay 33 5 25 3 15 75 9 -60
18 Giresunspor 33 2 27 4 15 69 7 -54
Takım O G M B A Y P AV
1 Esenler Erokspor 36 26 5 5 83 29 83 +54
2 Van Spor FK 35 24 5 6 63 34 78 +29
3 Bucaspor 1928 36 21 5 10 54 25 73 +29
4 1461 Trabzon FK 36 21 6 9 71 39 72 +32
5 Ankaraspor 36 15 8 13 45 35 58 +10
6 Yeni Mersin İdman Yurdu 36 16 10 10 50 36 58 +14
7 Beyoğlu Yeniçarşıspor 36 15 14 7 47 38 52 +9
8 Karacabey Belediye Spor 36 13 11 12 43 37 51 +6
9 Ankara Demirspor 36 15 16 5 43 46 50 -3
10 Diyarbekir Spor 36 12 15 9 39 41 45 -2
11 Kırklarelispor 36 11 14 11 33 41 44 -8
12 Altınordu 36 10 13 13 45 39 43 +6
13 Hes İlaç Afyonspor 36 10 14 12 25 38 42 -13
14 Serik Belediyespor 36 10 16 10 29 45 40 -16
15 Nazilli Belediyespor 36 11 16 9 38 57 39 -19
16 Zonguldak Kömürspor 36 11 17 8 41 57 38 -16
17 Kırşehir Futbol SK 36 5 23 8 38 76 23 -38
18 Bursaspor 35 5 22 8 25 64 20 -39
19 Adıyaman FK 36 4 25 7 28 63 19 -35
Takım O G M B A Y P AV
1 Kepezspor FAŞ 28 22 2 4 67 18 70 +49
2 Aliağa Futbol A.Ş. 28 19 0 9 60 18 66 +42
3 Ayvalıkgücü Belediyespor 28 15 6 7 40 25 52 +15
4 52 Orduspor FK 28 14 7 7 40 28 49 +12
5 İnegöl Kafkas GK 28 13 7 8 37 30 47 +7
6 Edirnespor 28 13 10 5 45 28 44 +17
7 Mardin 1969 Spor 28 12 11 5 40 34 41 +6
8 K.Çekmece Sinopspor 28 10 10 8 41 31 38 +10
9 Karabük İdmanyurdu Spor 28 10 13 5 27 44 35 -17
10 Artvin Hopaspor 28 9 12 7 33 29 34 +4
11 Talasgücü Belediyespor 28 10 14 4 34 45 34 -11
12 Kırıkkalegücü FK 28 8 15 5 31 42 29 -11
13 Gümüşhanespor 28 4 14 10 25 49 22 -24
14 Malatya Arguvanspor 28 3 21 4 21 57 13 -36
15 Tarsus İdman Yurdu 28 2 22 4 20 83 10 -63
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 12/05/2024 Adana Demirspor vs Gaziantep FK
 12/05/2024 Alanyaspor vs Beşiktaş
 12/05/2024 Fatih Karagümrük vs Galatasaray
 12/05/2024 Fenerbahçe vs Kayserispor
 12/05/2024 Hatayspor vs MKE Ankaragücü
 12/05/2024 Kasımpaşa vs Antalyaspor
 12/05/2024 Konyaspor vs Samsunspor
 12/05/2024 Pendikspor vs Çaykur Rizespor
 12/05/2024 Sivasspor vs Başakşehir FK
 12/05/2024 Trabzonspor vs İstanbulspor (H:1)
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 10/05/2024 Keçiörengücü vs Altay
 10/05/2024 Giresunspor vs Ümraniyespor
 11/05/2024 Adanaspor vs Bandırmaspor
 11/05/2024 Boluspor vs Çorum FK
 11/05/2024 Erzurumspor FK vs Eyüpspor
 11/05/2024 Göztepe vs Bodrum FK
 11/05/2024 Kocaelispor vs Sakaryaspor
 11/05/2024 Şanlıurfaspor vs Manisa FK
 11/05/2024 Tuzlaspor vs Gençlerbirliği
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 04/05/2024 Altınordu 3 - 3 Ankaraspor
 04/05/2024 Bucaspor 1928 3 - 1 Diyarbekir Spor
 04/05/2024 Serik Belediyespor 0 - 6 Esenler Erokspor
 04/05/2024 Beyoğlu Yeniçarşıspor 3 - 1 Karacabey Belediye Spor
 04/05/2024 Adıyaman FK 4 - 1 Hes İlaç Afyonspor
 04/05/2024 Ankara Demirspor 5 - 2 Yeni Mersin İdman Yurdu
 04/05/2024 Kırklarelispor 1 - 3 Zonguldak Kömürspor
 04/05/2024 Kırşehir Futbol SK 4 - 5 1461 Trabzon FK
 30/04/2024 Diyarbekir Spor 2 - 1 Bursaspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 27/04/2024 Malatya Arguvanspor 3 - 4 Talasgücü Belediyespor
 27/04/2024 Gümüşhanespor 2 - 4 Kepezspor FAŞ
 27/04/2024 Artvin Hopaspor 0 - 1 52 Orduspor FK
 27/04/2024 Mardin 1969 Spor 4 - 2 İnegöl Kafkas GK
 27/04/2024 Tarsus İdman Yurdu 1 - 1 Karabük İdmanyurdu Spor
 27/04/2024 Ayvalıkgücü Belediyespor 1 - 0 Edirnespor
 27/04/2024 Aliağa Futbol A.Ş. 6 - 3 Kırıkkalegücü FK
SON YORUMLANANLAR
resmi ilanlar
NAMAZ VAKİTLERİ
GÜNLÜK BURÇ
nöbetçi eczaneler
HABER ARA
YUKARI